Inne choroby pęcherza
Bakteryjne zapalenie pęcherza
Inne patogeny
Cystitis cystica
Gruźlicze zapalenie pęcherza
Przyczyny hormonalne
Rak pęcherza
Alergiczne zapalenie pęcherza
Eozynofilowe zapalenie pęcherza
Nietolerancja histaminy - na marginesie IC
Bakteryjne zapalenie pęcherza
Zapalenie pęcherza jest schorzeniem, na które, podobnie jak w przypadku innych zakażeń układu moczowego, szczególnie narażone są kobiety. Do infekcji dochodzi poprzez błony śluzowe, naczynia chłonne oraz krew. Najczęściej występujące typy zapalenia pęcherza to:
Zapalenie ostre – charakteryzuje się częstym i bolesnym oddawaniem moczu (może się w nim pojawiać krew), bólami w okolicy pęcherza, nagłymi uczuciami parcia. Leczenie polega na podaniu środków odkażających (najczęściej antybiotyków) lub preparatów ziołowych.
Zapalenie przewlekłe – mówimy o nim, jeśli objawy zakażenia pęcherza nie ustępują przez dłuższy czas (do ok. dwóch tygodni). Diagnozowane jest najczęściej przy zaburzeniach w oddawaniu moczu, chorobach ogólnoustrojowych (np. cukrzycy) i niewłaściwie leczonych stanach ostrych. U kobiet może się wiązać z pożyciem płciowym, miesiączkowaniem i chorobami dróg rodnych.
Zapalenie pęcherza tzw. „miodowego miesiąca” – z reguły pojawia się u kobiet rozpoczynających życie seksualne. Dolegliwości odczuwane są wkrótce po stosunku i wywoływane przez bakterie, które tą drogą przedostały się do pochwy.
Przyczyny infekcji:
Anatomiczna bliskość pochwy, odbytu i ujścia cewki moczowej stwarzają sprzyjające warunki do infekcji bakteryjnych w obrębie pęcherza; czynniki zakażenia mogą mieć także inne źródło.
Bakterie dostają się do śluzówki pęcherza rozmaitymi drogami. W zakażeniu wstępującym przenoszą się z dolnej części układu moczowego kobiety w górę, zagrażając nie tylko pęcherzowi, ale także moczowodom i nerkom. Poprzez naczynia chłonne śluzówkę atakują przede wszystkim pałeczka okrężnicy, gronkowce i paciorkowce; flora jelita grubego przedostaje się do pęcherza także przez układ krwionośny. W moczu podnosi się znacznie zawartość drobnoustrojów i wtedy tzw. bakteriomocz jest podstawą diagnozy lekarskiej.
Inne patogeny
Negatywny wynik posiewu bakteryjnego nie wyklucza możliwości wywołania stanu zapalnego przez inne drobnoustroje. Należą do nich przede wszystkim riketsje (zajmujące pośrednie miejsce między bakteriami i wirusami), takie jak chlamydia, mycoplasma czy ureoplasma. Są one, niestety, odporne na większość antybiotyków, a ich leczenie trwa miesiącami.
Zakażenie wywołać mogą także wirusy z gatunku herpes, np. powodujący nadmierny rozrost komórek cytomegalowirus, bakterie beztlenowe (śladem ich występowania jest obecność gazu w moczu), Lactobacillusy. Innymi najczęściej spotykanymi przyczynami wystąpienia zapalenia pęcherza są choroby układu moczowego, takie jak kamica nerkowa czy przerost gruczołu krokowego.
Cystitis cystica
Objawem tego schorzenia jest silny częstomocz. Cechą charakterystyczną są drobne torbiele wypełnione przejrzystym płynem, występujące w błonie śluzowej pęcherza. Cystistis cystica to dolegliwość diagnozowana u dziewcząt, jest trudna do wyleczenia.
Gruźlicze zapalenie pęcherza
Gruźlicze zapalenie pęcherza (cystitis tuberculosa acuta) jest efektem rozprzestrzenienia się poprzez krwiobieg prątków gruźlicy, której ognisko znajduje się najczęściej w płucach. Z tego powodu ujawnia się po wielu (kilku, a nawet kilkunastu) latach od zakażenia. Prątki namnażają się w warstwie korowej nerek. Początkowo zmiany w postaci pojawiają się u ujścia moczowodu, z czasem ziarnina gruźlicza obejmuje cały pęcherz. Tworzące się owrzodzenia przechodzą w zbliznowacenia, te zaś prowadzą do marskości pęcherza. Choroba jest trudno wykrywana, ponieważ jej objawy są nieswoiste: początkowo osłabienie, stan podgorączkowy, pocenie się, z czasem dolegliwości dyzuryczne, bóle nerek. W obrazie cystoskopowym widać drobne, żółte grudki na przekrwionej śluzówce (gruzełki gruźlicze). Badanie histopatologiczne stwierdza obecność ziarniny gruźliczej, ale tylko wówczas, gdy wycinek z owrzodzenia zostanie pobrany prawidłowo, głęboko. W chorej części pęcherza widoczny jest obrzęk groniasty, który, jak podaje Zofia Skalska, "dla dla niedoświadczonego urologa może imitować obecność guza, a jest odczynem nieswoistym śluzówki na proces zapalny, toczący się w moczowodzie". Gruźlicze zapalenie pęcherza jest nie tylko mylone z guzem, chorobami nerek, ale często jest też źle leczone (zbyt krótko, w nieprawidłowym schemacie postępowania; więcej - podany w bibliografii artykuł Zofii Skalskiej).
Przyczyny hormonalne
Najczęstszą przyczyną hormonalnego podłoża problemów z pęcherzem stanowi niedobór estrogenów. W większości dotyka on kobiety w okresie menopauzalnym, ale może też pojawić się u młodszych osób mających problem z hormonami.
Cystopathia hormonalis - cechuje się bolesnym częstomoczem występującym w czasie przedmiesiączkowym. Jest wynikiem zaburzeń hormonalnych (przede wszystkim hiperestrogenizmu), może też wystąpić w trakcie stosowania antykoncepcji hormonalnej i w czasie menopauzy.
Oprócz hormonów płciowych na problem z pęcherzem wpływają hormony przysadki. Częstomocz występuje także w niedoczynności tarczycy.
Kolejną chorobą o podłożu hormonalnym jest moczówka prosta, czyli niezdolność do zagęszczania moczu wywołana niedoborem wazopresyny – mocz wydalany jest zbyt często i w zbyt dużych ilościach.
Warto też odnotować, że częstomocz powoduje również podwyższony poziom kortyzolu - zwanego hormonem stresu. Ale nie tylko przewlekły stres powoduje jego podwyższony poziom. Zbyt wysoki kortyzol jest objawem zespołu Cushinga. Może też pojawiać się przy astmie, szczególnie długotrwale nieleczonej.
Nadmiar kortyzolu stanowi też objaw insulinooporności (niewrażliwości tkanek na produkowany przez trzustkę hormon - insulinę), mogącej przerodzić się w cukrzycę. Ta zaś jest kolejnym powodem częstomoczu. Cukrzyca w połączeniu z zakażeniem moczu drobnoustrojami pochodzącymi z jelita grubego może stać się przyczyną przewlekłego, gazowego zapalenia pęcherza (w moczu pojawiają się pęcherzyki CO2).
Rak pęcherza
Zapalenie może być także symptomatyczne dla raka pęcherza. Może o nim świadczyć pojawiająca się krew lub jej skrzepy. W przypadku leczenia nowotworu radioterapią może pojawić się jako powikłanie popromienne zapalenie pęcherza w postaci krwawiących owrzodzeń błony śluzowej.
Alergiczne zapalenie pęcherza
Alergiczne zapalenie pęcherza występuje jako objaw towarzyszący różnym uczuleniom. Jest uogólnioną reakcją organizmu na alergię. Najczęstsze symptomy to bolesny, czasami krwawy częstomocz.
Eozynofilowe zapalenie pęcherza
Eozynofilowe zapalenie pęcherza (eosihophilic cystitis, EC) to rzadka odmiana zapalenia pęcherza, słabo zbadana. Objawy są zbliżone do IC (częstomocz, parcia naglące, skurcze, krwawienia z pęcherza, może wystąpić też zatrzymanie moczu). Cechuje się stałym, nieustępującym i trudnym do opanowania bólem. Spotyka chorych obu płci, w każdym wieku. W badaniach wykazana jest duża ilość granulocytów kwasochłonnych (eozynofili) - w badaniu histopatologicznym widoczny jest naciek eozynofilowy. EC może być objawem hipereozynofilii. W terapii stosuje się kortykosteroidy, leki antyhistaminowe i ingerencję chirurgiczną (częściową cystektomię).
Nietolerancja histaminy - na marginesie IC
Objawy podobne do alergii występują przy nietolerancji histaminy. Daje ona zbliżone objawy alergii i nietolerancji pokarmowej, takie jak katar, skurcz oskrzeli, zaburzenia gastryczne, świąd, neuropatie - ale w badaniach brak odpowiedzi na dany alergen (IgE jest w normie). U osób niechorujących na schorzenia pęcherza moczowego nietolerancja histaminy nie wywołuje dolegliwości w tym narządzie, jednakże osoby z IC lub przewlekłymi zapaleniami pęcherza, w których doszło do uszkodzenia warstwy GAG pęcherza, mogą odczuć nasilenie dolegliwości bólowo-dyzurycznych pod wpływem wzrostu poziomu histaminy drażniącej zakończenia nerwowe - po spożyciu pewnych produktów lub wskutek zastosowania leku blokującego oksydazę diaminową (DAO), odpowiedzialną za rozkład histaminy i niepozwalającą przedostać się jej nadmiaru do krwioobiegu. Przy uszkodzeniu tkanki fizyczny lub chemiczny bodziec powoduje wydzielanie histaminy z mastocytów, przy czym szczególnie wrażliwe są skóra i śluzówki (co tłumaczy reakcję przy IC). Złagodzenie dolegliwości może dać dieta niskohistaminowa, leki przeciwhistaminowe (loratadyna, cetyryzyna, feksofenadyna). W USA stosuje się suplementację diety preparatem uzupełniającym enzym DAO.
BIBLIOGRAFIA:
Dybowski Bartosz, Przegląd metod leczenia śródmiąższowego zapalenia pęcherza, "Przegląd Urologiczny" 2007/8/1 (41),
Futoma Konrad, Rechberger Tomasz, Nowe opcje terapeutyczne w leczeniu nadreaktywnego pęcherza moczowego, "Przegląd Urologiczny" 2008/9/6(52),
Kobayashi Adam, Antagoniści receptora histaminowego H1, [za:]www.kopernika.pl
Kwias Zbigniew, Zakażenia układu moczowego, Przewodnik Lekarza, 2002, 5, 3, 43-46,
Rozmaitości o histaminie, [za:] www.polskie-towarzystwo-badan-nad-histamina.lodz.pl,
Siemion-Szcześniak Izabela, Gruźlica układu moczowo-płciowego, [za:] "Postępy Nauk Medycznych", 12/2007, s. 557-559,
Skalska Zofia, Uwagi na temat trudności w rozpoznawaniu i leczeniu gruźlicy urogenitalnej i najczęściej popełnianych błędów, "Urologia Polska", 1996/49/2.
What is EC?, [za:] www.ic-network.com.
Copyright © by Karolina Sykulska 2006-2024. Korzystanie z portalu i forum jest równoznaczne z akceptacją noty prawnej.